Баба Маня ведае, як правільна пахаваць чалавека, таму яе называюць Дырэктарам морга. Яна з вёскі Опаль на Палессі, дзе размаўляюць на сваёй мове — паляшуцкай. Пра гэта піша Вольга Аполька ў кніжцы “Мое баба — Діректор морга”. Ілюстрацыі зрабіла мастачка і дызайнерка Маша Мароз, якая займаецца этнаграфіяй Палесся. Каця Рускевіч паразмаўляла з аўтаркамі пра кнігу, жыццё і іншасвет.
Герой белкульту — не ўзнагарода, а выклік ды місія. Мысляр з культурніцкага памежжа мусіць жыць супярэчнасцямі і прамаўляць парадоксамі. Адбыцца як майстар-клас інтэлектуальнага супраціву каланіяльнаму ціску ды побытаваму канфармізму. Валянцін Акудовіч прыўкрасна нязручны і ўзорна правакатыўны. Ці то ў фармаце публічнай лекцыі альбо філасофскага трактата, ці то — на кароткай дыстанцыі эсэ аб істотным.
Ціхан Чарнякевіч, як сказаў бы Ігар Бабкоў, кранае сваёй далікатнай адсутнасцю. Паэт? Крытык? Эсэіст? Перакладчык? Усё праўда, і ўсё не так. Ціхан жыве насуперак. Занадта разумны, каб апынуцца гучным. Занадта мяккі, каб адбыцца поп-зоркай. Занадта тонкі, каб адбіцца ў вашых люстэрках. Гэта аўтар бясспрэчнага густу і няпростых вайбаў. Яго варта каштаваць паціху, як шляхетны віскач. І ведаць, што райтар ніколі не падмане.
Катастрафічны панк-лірызм Сяргея Прылуцкага жыве на мяжы баявых сводак і побытавага алкагалізму. Глыбіня аўтара вымяраецца болевым парогам. Штодзённая жахаўка тэатра ваенных дзеянняў дадае сапраўднага трагізму багемнай штодзённасці і вырабляе вершы з адчаю, пустэчы і прагі рэтрыту. З гэтага бункера ўцячы няма куды. Але яшчэ магчыма заспяваць. Прапануем вершы з новай кніжкі Сяргея Прылуцкага “Гіброіды” (2024).
У гэтым цыркусе пераходнага перыяду з ніадкуль у нікуды нам застаецца няшмат. Позірк і подых. Хуткаспелае шчасце. Менскае лісце і варшаўскія трамваі. Пячатка ў пашпарце. Чужыя кватэры. Яблык напалам. Падманная бяспека і неадваротнасць развітання. А яшчэ почырк паэта, здольнага дадаць усяму гэтаму трохі сэнсу.
Борхес з Кафкай гуляюць у нарды пакуль не адбыўся чарговы ракетны ўдар. Хайфа сніць “Зорныя войны” і прачынаецца ад гукаў паветранай трывогі. Голем хоча застацца сцяною і абараніць небаракаў, якім няма куды больш падзецца. Прывіды п’юць гарэлку. А побытавая мова сыходзіць у нябыт, каб выявіцца літаратурай. Вэлкам у пісьменства надзвычайнага стану!
Твой слоўнік існуе толькі таму, што ты стаміўся маўчаць. Мігранцкае жыццё ляціць, як ківач, — ад апатыі да дэпрэсіі. З кароткімі паўзамі мімалётнага шчасця. Як патлумачыць пустэчу там, дзе была Радзіма? Як паразумецца з асяроддзем, у якім цябе няма? Два шляхі: канчаткова абнуліцца альбо наноў вучыцца быць істотным. Аднаўляць годнасць праз разуменне, што твой боль — не канец, а пачатак. Сабіна Брыло — не адказ, а пытальнік. Выклік кожнаму з нас.
Пісаць пра вершы бессэнсоўна, разбірацца з імі — смешна. Бо насамрэч усё проста: тэкст адбыўся, калі чытач не здолеў ацалець. Вершаванка замінае жыць блеклай раслінай, яе сэнс — быць безабароннай і нязручнай. І ператвараць сумнеўнасць траўматычнай штодзённасці ў музыку сфер. Калі атрымалася, аўтар меў рацыю. І спаліў сябе як трэба. Як гэта робіць берасцеец Уладзімір Глазаў.
Тры гады вольнага палёту без уцямнай будучыні. Мігранцкае шчасце хуткага спажывання. Што тут скажаш? Як адбылося, так адбылося. Цяпер жыві. Вечны лямант аб мінулым-незваротным не мае сэнсу. Дэманстратыўная абыякавасць выглядае штучнай. Дзе ж праўда? Дзесьці побач. Магчыма, акурат у гэтым тэксце.
Жыццё — нечаканы цуд з прадказальным фіналам. Нам застаецца няшмат. Старыя фоткі і бляклыя нататкі. Смак неадваротнага. Танцы на вогнішчы. Цені лёсаў ды сямейныя легенды. Марыя Літвін працуе з тонкімі рэчамі. І дазваляе нам ціха з імі дамовіцца.
Голас розуму анічога не варты ў параўнанні з прыгажосцю ўчынку. Жыццё здараецца з намі, пакуль хтосьці ўпарта выкладае пропісі. І найлепшае, што з гэтым можа адбыцца, — засваенне адваротнага, досвед уцекача. А самае балючае — памяць пра тых, хто застаўся ў матрыцы. Чакаеш сентыментальных мемуараў? Дарэмна. Тут пра ломку лёсу і горкі смак няздзейсненага. Фантомны фотахардкор.
Наш новы нон-фікшн — ужо не пра мабільную летуценнасць, гламурнае спажыванне, траблы айцішнікаў, побытавы фемінізм ды ўсе гэтыя смузі-мафіны. Чарговая генерацыя трапіла ў чарговы замес. Бягучы слоўнік: тэрор, смерць, вайна, эвакуацыя. Новыя аўтары — тыя, хто здолеў адбіць сваю траўму ў тэксты. Юля Арцёмава жыве праз вайну. Без пафасу ды гістэрык. Як прысутная ў сэрцы катастрофы ды райтарка, здольная казаць пра невыноснае.