“Стасункі” — гэта ні аб чым. Бо па-за межамі танных рамкамаў, бадзёрага тусняку ды бясконцага пікапу ёсць сапраўднае жыццё. Дзе “адзін плюс адзін” — часам плюс, а часам — адзінота. І ніхто ніколі не ведае, навошта гэта ўсё. І што тут рабіць. Ды й што тут зробіш? Можа, адно тэксцік.
Нябачная літаратура не хоча заставацца нябачнай. Непрачытанае прагне ўвагі ды разумення. Хай сабе на гэта амаль няма шанцаў. Паэтычны hand made вяртаецца, калі яго не чакаюць. І менавіта таму мае нагоду зрабіцца падзеяй.
Дзеянне ў гэтай кнізе адбываецца па той бок і па гэты. Па гэты бок — таямнічае знікненне дзяўчыны і з’яўленне новых дадзеных, якія могуць перавярнуць уяўленне пра беларускія традыцыйныя лялькі. А па той бок — тыя ж лялькі выконваюць свае магічныя абавязкі: абараняюць гаспадароў, дапамагаюць змагацца з нячысцікамі, але часам і самі ператвараюцца ў злыдняў. І як заўжды, калі дачытаеце кнігу, зможаце вырашыць, па які бок — вы.
“Хлопчык і сьнег” — прыквел “Маіх дзевяностых”. У ёй аўтар расказвае пра сваё савецкае дзяцінства — 1975-1991. Кніга выходзіць па-беларуску сёлета ў выдавецтве “Янушкевіч” у Варшаве.
Павел Анціпаў практыкуе літаратурны фрыстайл. Дзе ўсё нібыта пра сябе, а насамрэч пра космас. Ягоныя гарадскія апокрыфы і лірычныя сола на падкручаных нервах не паспяваюць надакучыць, бо аўтар спяшаецца жыць далей — і цягне чытача за сабой. Гэтым разам — у той Мінск, якога больш ужо ніколі не будзе.
Беларускасць — не мова, а стан рэчаў. Траўматычная любоў “без особых причин”. Адчайная залежнасць ад прыватных абломаў і здольнасць вырабляць з іх вершы. Беспрытульнасць, што завецца Радзімай. І мы самі — ці то суперзоркі, ці то пацярпелыя. У белліта палынны смак. Пакаштуй.
Айчыннае літаратурнае замежжа — асобная тэма. Вальжына Морт, Вольга Гапеева, Таццяна Заміроўская, Алёна Глухава, Саша Філіпенка… Белліт іншай хуткасці і новай якасці. Нашы кніжкі. Нават калі аўтарка прамаўляе па-французску.
Той выпадак, калі ў жыцці за мяжой адбудоўваецца прынцыпова іншы смак беларушчыны. Адзін з нешматлікіх галасоў, якія важна чуць.
Як казаў той Нік Кэйв, “Death Is Not the End”. І гэта не вера ў парадайз. Гэта вера ў чалавечнасць. Бо застаецца памяць. Застаецца свет. Застаецца любоў. Маша Шмель ведае пра гэта, здаецца, амаль усё. І мае талент проста казаць аб істотным.
Куды сыходзяць легенды? Хтосьці скажа: у коміксы Marvel. У расцярушаны цік-ток ды кульгавы ютуб. У цёмныя святы ды светлыя памінкі. Усё лухта. Насамрэч яны заўсёды побач. Як Чып і Дэйл. Як мама і сочыва.
2022-й стаўся для беларускай пісьменніцы Таццяны Заміроўскай часам radio silence — творчай паўзы з непрадказальнай перспектывай. Пісаць пра асабістае на фоне жахлівай вайны падавалася чымсьці другасным ды неістотным. Зноў адчуць сябе жывой атрымалася праз вяртанне да музыкі жыўцом — аднаўленне былога канцэртнага досведу музычнага крытыка. Чытай словы. Альбо слухай гукі.
Рашэнне апублікаваць гэты тэкст далося мне складана. Калі я яго пісала, мой тата быў яшчэ на волі. З 15 сакавіка ён знаходзіцца за кратамі. Я вельмі баюся, што цяпер, калі тата праходзіць выпрабаванні ў зняволенні, патас гэтага тэксту будзе выглядаць недарэчна, наіўна, або яшчэ горш — цынічна. Але ведаю, што пісала яго з любоўю да сваёй сям’і.