-
“Літаратурнасць” выглядае амаль ганебна ў часы глабальных катастроф і трагічных зрухаў супольнай свядомасці. Няма веры белетрыстам, разгублена шчабечуць вершаванкі. Гэта фактычна час татальнага нон-фікш, бо жорсткая факталогія штодзённа пераважвае таннае шоу смеццевых інфаплыняў. Адпаведна, актуальны аўтар — больш не візіянер, а даследчык. Далакоп культурных зрухаў. Іншы Марціновіч.
-
Ёсць дзве рэчы, якія выклікаюць інстынктыўную нязгоду. Першая — калі журналісты пачынаюць пісаць раманы. Другая — калі фэйсбук косіць пад мастацтва. У абодвух выпадках маем несумяшчальнасць амбіцый і амуніцыі. Але Сяргей Краўчанка — цікавае выключэнне: сеткавы райтар з выдатным музычным слыхам, андэграўндны лірык і паэт бягучага моманту. Майстар агучкі пустэчы і ператварэння жыццёвага смецця ў словы ды гукі. Карацей, наш чалавек у сэрцы татальнага абышто.
-
Людзі на балоце — не прысуд і не дыягназ. Свет ускраін, адбудаваны на мяжы культурніцкіх трэндаў ды моўных плыняў, жыве адкрытым адразу ва ўсе бакі — і стварае непаўторную шматмернасць маргінальнага існавання, якую карціць палічыць сутнаснай беларускасцю. Найлепшае з новага паўстае акурат так — калі тваё памежжа выспявае ў твой тэкст. Ева Вежнавец скажа пра гэта больш.
-
Іншаземнасць — заўжды праблема і перспектыва. Бо досвед чужаніцы — шанец зразумець нібыта відавочнае і дакрануцца да амаль нябачнага. Альбо ўсё зразумець не так. Замежныя госцікі вынаходзяць беларускасць адзіным магчымым шляхам: праз спалучэнне сваёй іншасці з тутэйшым кантэнтам. Так ствараюцца новыя партытуры. Так паўстаюць даследчыкі/цы і паэты/кі. Так адбылася Анхела Эспіноса.
-
Кніжная справа — дзіўная рэч. Ці то праца. Ці то лёс. Адным — лёгкае чытво. Іншым — эмацыйны прытулак і псіхалагічнае прыстанішча. А яшчэ ёсць асалода чытання і здольнасць пра гэта казаць. Наста Карнацкая ведае, як гэта ўсё спалучыць.
-
Навошта слухаць літаратурнага коўча — прафесійную гандлярку словамі? Ды яшчэ і турынскую жыхарку (нібыта) несур’ёзнай творчай арыентацыі? Але менавіта тут хаваецца самае важкае: Кацярына Оаро выкладае не прафесію, а адбудову асобы. Драматургію існавання, уцямнасць пачуццяў, вербальны дызайн. Аўтарка адкажа за базар. Аўтарцы можна верыць. Бо ўсё тут найперш выпрабавана на сабе.
-
Нармальны шлях, лагічны зрух сэнсаў: спачатку моўныя гульні, далей экзістэнцыяльны адчай, потым — разлікі з краінай ды эпохай. Піжонскае блюзнерства сыходзіць у бестэрміновы адпачынак на карысць самотнага самурайскага руху ў неспрыяльнай прасторы. Наш белліт — стэндап з лязом у кішэні. Анка Упала? Не спрабуйце ратаваць.
-
На кожнага Стывена Кінга знойдзецца свой Гутэнберг. На кожнага Бахарэвіча — свой Янушкевіч. Каб стаць падзеяй, кніжкі мусяць трапіць у друк і зрабіцца накладам артэфактаў. Выдаўцы ды рэдактары — ваяры нябачнага фронту, агенты новага зроку і рэжысёры творчых трыумфаў (альбо параз). Сёння запрашаем на бэкстэйдж кніжнай справы — у сэрца “Гутэнберг Паблішэр”.
-
Артур Клінаў — прадукт дзіўнай эпохі. Асоба з адметных часоў пераходу нацынал-рамантызму ў прыват-капіталізм. Герой свайго рамана. Мастак, фатограф, літаратар, поп-мемуарыст, культурніцкі авантурыст, майстар (сама)рэкламы, фасонны даўншыфтар, анарха-сцэнарыст і (каля)кіношны дызайнер. Прасцей сказаць, дзе яго (пакуль) не было. Вось хто ведае пра кніжкі амаль ўсё. Ці, прынамсі, заўжды гатовы выказацца. Слухаць гэта (часам) цікава. А як ставіцца да пачутага — вырашайце ўжо самі.
-
Калі трывожна — дык Кафка. Калі страшна — Оруэл. А вось калі адчайна святло — тады, пэўна, Толкін. Лепшыя мроі і легенды мінулага стагоддзя даследуюць межы чалавечага і глядзяць у бездань несвядомага. Побач з намі. Разам з намі. Каб не было так самотна. Не кажы “візіянеры” і “белетрысты”. Кажы “дыягносты ды ратавальнікі”.
-
Што нас ратуе ў сэрцы татальнай бязглуздзіцы? Простыя рэчы: каханне, вандроўкі ды кніжкі. Кніжнік — гэта лёс ды прызначэнне. Бо хтосьці мусіць нагадваць сеткавым абібокам пра вартасці Джойса, Мантэня ды Разанава. Камусьці трэба практыкаваць інтэлектуальны дайвінг. І сваім прыкладам даводзіць, што гульні розуму не супярэчаць здольнасці ўсміхацца і бачыць лепшае там, дзе яго ніяк не мусіла быць. Ціхан Чарнякевіч — з гэтай хеўры. Выдатны і недарэчны. Як усе сапраўдныя кніжнікі.
-
Вядома, кніжкі не пішуцца, а адбываюцца. Якім чынам трапляюць у літаратару людзі з іншых сфер? Навошта навукоўцу прыўкраснае пісьменства? І ці здольныя дамовіцца даследчык з літаратарам? Мы запыталіся ў Сцяпана Стурэйкі. Ён ведае.
