Артур Клінаў — прадукт дзіўнай эпохі. Асоба з адметных часоў пераходу нацынал-рамантызму ў прыват-капіталізм. Герой свайго рамана. Мастак, фатограф, літаратар, поп-мемуарыст, культурніцкі авантурыст, майстар (сама)рэкламы, фасонны даўншыфтар, анарха-сцэнарыст і (каля)кіношны дызайнер. Прасцей сказаць, дзе яго (пакуль) не было. Вось хто ведае пра кніжкі амаль ўсё. Ці, прынамсі, заўжды гатовы выказацца. Слухаць гэта (часам) цікава. А як ставіцца да пачутага — вырашайце ўжо самі.
Калі трывожна — дык Кафка. Калі страшна — Оруэл. А вось калі адчайна святло — тады, пэўна, Толкін. Лепшыя мроі і легенды мінулага стагоддзя даследуюць межы чалавечага і глядзяць у бездань несвядомага. Побач з намі. Разам з намі. Каб не было так самотна. Не кажы “візіянеры” і “белетрысты”. Кажы “дыягносты ды ратавальнікі”.
Што нас ратуе ў сэрцы татальнай бязглуздзіцы? Простыя рэчы: каханне, вандроўкі ды кніжкі. Кніжнік — гэта лёс ды прызначэнне. Бо хтосьці мусіць нагадваць сеткавым абібокам пра вартасці Джойса, Мантэня ды Разанава. Камусьці трэба практыкаваць інтэлектуальны дайвінг. І сваім прыкладам даводзіць, што гульні розуму не супярэчаць здольнасці ўсміхацца і бачыць лепшае там, дзе яго ніяк не мусіла быць. Ціхан Чарнякевіч — з гэтай хеўры. Выдатны і недарэчны. Як усе сапраўдныя кніжнікі.
Вядома, кніжкі не пішуцца, а адбываюцца. Якім чынам трапляюць у літаратару людзі з іншых сфер? Навошта навукоўцу прыўкраснае пісьменства? І ці здольныя дамовіцца даследчык з літаратарам? Мы запыталіся ў Сцяпана Стурэйкі. Ён ведае.
“Каля літаратуры” — назва летуценная і неабавязковая, як гутаркі на гаўбцы. Тут магчыма ўсё і здараюцца ўсе. Бо з літарамі не сябруюць толькі безнадзейныя афэлкі. Патаемнае жыццё літаратурнай прасторы шырэй за клуб прафесійных райтараў і ажыятажны попыт на Гары Потэра. Почырк, стыль, гульні розуму, эмацыйныя траблы, інтэрвенцыі сэнсаў і сакрэтныя жарсці — таксама літаратура. Дакладней — “Каля літаратуры”.
Беларускасць можа быць рознай — правінцыйнай, калгаснай, траўматычнай альбо гераічнай. У выпадку Сашы Філіпенкі маем досвед беларускай транзітыўнасці. Філіпенка — літаратурны намад, блукаючая еўразорка, літаратурны Індыяна Джонс у пошуках экзістэнцыяльных артэфактаў. Тут усё можа апынуцца авантурай. Публіцыстычным выбухам. Альбо чарговым бестселерам.
Ілля Сін прыйшоў у літаратуру ў чатырнаццаць гадоў і стаў самым маладым удзельнікам першага пакалення Бум-Бам-Літа, знакамітага літаратурнага руху дзевяностых гадоў. Што гэта быў за рух, якія ў яго былі правілы, і чаму ён хаваў у сабе небяспеку для беларускага літпрацэсу тых часоў? Таксама пагутарым пра ўплыў індустрыяльнай музыкі на літаратуру і пра духоўнае ў мастацтве.
Вольга Гапеева — асоба шматгранная. Піша інтэлектуальныя раманы і дзіцячыя кніжкі. Займаецца гендарнымі і моўнымі даследаваннямі. Перакладае з англійскай, нямецкай ды японскай. А з нядаўняга часу яшчэ і малюе. Але найперш Вольга вызначае сябе паэткай.
Гэтым разам у “Супердудко” адразу тры госці. Тры ў адным: паэтка-авангардыстка Джэці, дзіцячая аўтарка Вера Бурлак і філолаг-літаратуразнаўца Вера Жыбуль. Першы цалкам беларускамоўны выпуск (на чатыры асобы:)).
Паэтка Наста Кудасава — чулы праваднік болю і сведка цёмных часоў. У новым выданні падкасту Наста распавядае пра смерць таты як пачатак яе сталення, няшчаснае каханне і магію прыроды. Пра алкаголь, без якога немагчыма выносіць рэчаіснасць. І, вядома ж, пра паэзію як сэнс існавання.
Кожны журналіст марыць напісаць кнігу. Часам нават піша. Часам нават дзве. Ці робіць гэта яго літаратарам? Пытанне да космасу. Альбо да Андрэя Дудко. Гэтым разам — усё пра айчынны альтэрнатыўны нон-фікшн. Тое, што, магчыма, варта было б і не ведаць, але больш не заўважаць ніяк не атрымаецца.
Гэта не мы пішам тэксты. Гэта тэксты гадуюць — і ратуюць — сваіх райтараў. У часы глабальнага трындзяца маўчаць, здаецца, нельга. Казаць — амаль немагчыма. Паэт ідзе праз агонь і лямантуе на вогнішчах. Голас Сабіны Брыло — сярод самых важных у пранізлівай пустэчы нашага трагічнага спектакля.