Цікавей за ўсё з літаратар/камі, якія не ведаюць, што яны літаратар/кі і мусяць выдаваць тэксты. Чалавек проста жыве як можа. Спявае што хоча. Ладзіць маленькія спектаклі. Вырабляе песенькі — то смешныя, то няшчасныя, розныя. Танчыць пад свой унутраны джаз. І раптам кніжка. А потым яшчэ. І ты нібыта пісьменніца. І час адказваць за базар. Света Бень — фантастычная Бенька — сёння распавядзе, як усё так выйшла.
Сёння ў найсуб’ектыўнейшым падкасце пра беларускую літаратуру — аўтарка Наста Манцэвіч. У 2012 годзе яе дэбютны зборнік “Птушкі” выклікаў шмат розгаласу за натуралізм, эмацыйную вастрыню і непадробную шчырасць. Неўзабаве выдавецкая ініцыятыва “Пфляўмбаўм” мае выдаць другую кнігу пісьменніцы. Наша размова — пра доўгія паўзы ў пісьме, адсутнасць ідэнтычнасці паэткі ці празаіка, і чаму цэнтральная метафара зборніка “Птушкі” такая злая і трывожная.
“Спачатку было Слова…” Ёсць спакуса менавіта адсюль весці адлік існавання пісьмовага выказвання. І бачыць пісьменнікаў носьбітамі найвышэйшых сэнсаў. Але не ўсё так проста. Бо слова ратуе і забівае. Будуе ды разбурае. Лямантуе і праклінае. Што з ім рабіць? Як быць пачутым? І ўвогуле — ці захаваліся хрысціанскія каштоўнасці ў літаратуры часоў глабальных катастрофаў? Пра гэта — наша размова з айцом Андрэем Кратом.
Літаратурны блог — адчайнае прадпрыемства без гарантый поспеху. Бо, здаецца, каму патрэбныя словы пра словы? Але ж не. У нашай лапікавай культурніцкай прасторы востра не стае жывых меркаванняў, шчырых фідбэкаў ды вострых водгукаў. Блог крочыць па вузкай сцяжынцы паміж наіўным меркаваннем і дасведчаным разборам, каб навучыць нас чытаць. І размаўляць пра чытанку. Натхнёна і неабыякава.
Хто робіць кніжкі? Вядома, райтары. А яшчэ? Рэдактары. Друкары з выдаўцамі. Чытачы (разумныя). І, натуральна, дызайнеры. Дызайнер — перакладчык ды сааўтар. Саўдзельнік падзеі чытання. Таму што дызайн — не абгортка для тэксту, а ягоная падтрымка і прамоцыя. Дадатковае вымярэнне аўтарскага выказвання. І школа зроку для тых, каго вабіць нябачнае. Хочаш больш? А вось паслухай!
Ганна Янкута — гэта пісьменства адкрытых магчымасцяў і непрадказальных перспектыў. Кожным разам здаецца, што з аўтаркай усё ясна, — але ж не. Ганна любіць рызыкаваць. Пасярод нашай расхістанай самавызначальнасці і сумнеўнага геапалітычнага прызначэння, магчыма, так і трэба рабіць літаратуру: штораз стартаваць упершыню. Упарта не пагаджацца з уласнай абмежаванасцю. І час ад часу яе перамагаць.
Новая госця найсуб’ектыўнейшага падкасту пра беларускую літаратуру — Ірына Гарошка. У расійскім выдавецтве “Стеклограф” выходзіць яе дэбютны раман “Селфхарм”, да якога яна ішла болей за дзесяць гадоў. Даведаемся, чаму так доўга і ці дапамаглі ў гэтым курсы пісьменніцкага майстэрства.
Нацыі патрэбныя замежнікі. Каб прачытаць нечытэльнае. Каб аспрэчыць відавочнае. Каб патлумачыць нам саміх сябе. Праблемных. Спрэчных. Недадуманых. Жывых. Замежнік — заўжды назіральнік. Часам — даследчык. Перыядычна — чужаніца. І калі пашчасціць — зацікаўлены тонкі суразмоўца. Генрых Кіршбаўм — акурат той самы выпадак.
Паэзія жыве ў памылках і абдрукоўках. Магчыма, яна сама — суцэльная памылка і абдрукоўка. Бо прызначэнне паэта — парушаць канвенцыі ды спрачацца з правіламі. Шаленства вітаецца. Абсурд непазбежны. Дзе жыве аўтар? На ўсход ад граматыкі. На захад ад шызы. Ён танчыць на сметніку і ператварае катастрофы ў спецэфекты. І наадварот. Дэталі ды падрабязнасці — у падкасце з Віктарам Жыбулем.
Кажуць, перакладчык — здраднік, бо знішчае арыгінальны голас аўтара. Здараецца і так — але, калі пашчасціць, пераклад дадае твору дадатковую якасць. Запазычанае іншамоўнае кладзецца ў нечаканы кантэкст і робіцца свойскім для новай публікі. Бо пераклад — не механічны перанос сэнсаў, а змястоўны рэмікс і гульня зместаў. Рэканструкцыя кайфу. Перакладчык/ца — заўжды саўдзельнік/ца чытацкай прыгоды. І мае права на свой сціплы аўтарскі трыумф. Шляхі да яго вядомыя Кацярыне Маціеўскай.
“Супердудко” ў суперсэнсэя! Наш падкаст завітаў да мысляра Валянціна Акудовіча — зоркі айчыннага вольнага мыслення, нефарматнага разумніка і ўзорнага інтэлектуальнага правакатара. Спадар Валянцін не будзе сілкаваць ілюзіі чытачоў ды слухачоў і з бязлітаснай дакладнасцю давядзе, што ўсе раманы падманваюць, а эпоха тэксту даўно скончылася. Акудовіч думку закруціць — а нам далей з гэтым жыць і натхняцца.
Трушны рокмэн ідзе па нажы. Наш рок прарастае скрозь асфальт, харчуецца правінцыйным сплінам ды класікай еўрадэкадансу, міксуе мітынговую гаворку з філфакаўскім снабізмам. Шчыра збочвае і артыстычна заганяецца. Калі што, гэта зусім не пра музыку. Тут пра глыбінны выбар. Вось гэта — жыццё. Вось гэта — смерць. А гэта — мае вершы. Адкуль? Адтуль. І нават не спрабуйце паўтарыць.